Jouw waarheid voelt als de enig echte. En dat klopt ook. De enig echte voor jou. Dit is hoe jij de wereld beleeft. En niemand kan zeggen dat dat niet waar is. Het gaat mis als je denkt dat deze waarheid ook voor anderen geldt, of moet gelden. Als jij jouw waarheid – meestal onbewust – gaat opleggen aan anderen. Of andersom. Een voorbeeld.

Ik voel me niet lekker. Mijn lijf voelt stram, ik zeg weinig, mijn gezicht is vertrokken in een frons. Ergens van binnen voel ik onrust, ik voel me afwezig en opgesloten in mezelf. Een ontmoeting gisteren heeft me geraakt..
Een vriendin voelt mijn afwezigheid en vraagt wat er met me is. Ik vertel hoe ik me voel, probeer te verwoorden wat er geraakt is, maar kan er nog niet helemaal bij. Ze wil me helpen, wil wat doen, is bezorgd. En komt vervolgens met een krachtig advies. Hoe ik hier weer uit kan komen, terug in mijn zelfbewustzijn, weer in contact met de omgeving. En met haar.

Het tegenovergestelde gebeurt. Ik verstrak nog meer, trek me verder terug, de pijn dringt zich aan me op maar de tranen komen niet meer. Het opgesloten gevoel wordt sterker. Ik voel me alleen, niet begrepen, en opeens doodmoe. Ik wil dat dit gesprek stopt. Ik kan niet meer bij mijn eigen verhaal komen nu ik me opeens moet verplaatsen in de wereld van mijn vriendin. Haar advies, haar oplossing. Maar niet de mijne…

Herken je dit? Vanuit bezorgdheid, oprechte betrokkenheid en een liefdevol hart wil je de ander helpen. En kom je met adviezen: ‘Als ik jou was, dan zou ik …’ Of je slaat dit – nog enigszins relativerende – zinnetje over en gaat gelijk over tot de waarheid: dit gaat jou helpen, luister!
Hoe meer de ander jou aan het hart gaat, hoe nadrukkelijker je gaat praten. Tenminste, dat gebeurt bij mij. Als ik bijvoorbeeld moe ben, en mijn professionele begeleiderspet niet op heb, dan kan ik zo maar de ander willen vertellen wat volgens mij het beste werkt. Natuurlijk in het belang van de ander. Denk ik. Maar ik ben die ander niet…

Mijn belevingswereld is uniek. De jouwe ook. We kunnen hetzelfde meemaken en er een volstrekt andere betekenis aan geven. Waardoor je het ook volkomen anders beleeft: mensen die hard praten zijn agressief. Of juist enthousiast? Als iemand niet direct op een app reageert, word je genegeerd en niet serieus genomen. Of word je juist serieus genomen als iemand de tijd neemt om zorgvuldig te antwoorden? Als een ander adviezen geeft is dat dwingend. Of vind je het juist liefdevol?

Die betekenissen bouw je in de loop van je leven op: een uniek combi van jouw ervaringen, kwaliteiten, voorkeuren, kwetsbaarheid, familie, omgeving, cultuur. Die betekenissen heb je nodig om grip te krijgen op wat je meemaakt: ‘Oh, zit dat zo. Als ik grapjes maak, krijg ik aandacht (of leid ik de aandacht van mezelf af). Als ik zeg wat ik voel, vinden mensen me stom. Als ik voor iemand zorg, dan vindt die me lief. Als ik glimlach, maak ik anderen blij. Als iemand boos kijkt, kan ik maar beter mijn mond dicht houden.’

Betekenissen – met bijbehorende conclusies – maken je wereld overzichtelijk. Ze geven richting aan je leven, grip op de wereld en jezelf, ze helpen je om jezelf en de mensen om je heen te begrijpen. Je kunt dan immers keuzes maken, en je gedrag bepalen. Jouw keuzes, jouw gedrag, op basis van jouw overtuigingen.

Gelukkig heb je deze overtuigingen, want anders zou je ieder moment opnieuw afwegingen moeten maken, beslissingen moeten nemen, bewust moeten kiezen hoe je nu eens zult reageren of handelen. Doodvermoeiend! En bijna onmogelijk om zó bewust te leven.

Deze onbewuste overtuigingen zorgen echter voor de grootste verwarring! Je gaat er van uit dat je weet wat de ander bedoelt, of waarom iemand doet zoals ie doet. En dat de ander weet wat jij bedoelt. Of verwacht. Of nodig hebt. Reken er maar niet op…

Ook – of juist – als je elkaar al heel lang en goed kent, heb je aannames over hoe de ander in elkaar zit, hoe die zich voelt en wat de ander nodig zou hebben. Waarmee je de ander – en jezelf – vast zet in een idee, een plaatje. Meestal het begin van gedoe.

Relaties, in welke vorm dan ook, worden een stuk boeiender met een ‘leeg hoofd’ en een open hart. Als je niets van te voren invult*, dan kun je altijd iets nieuws ontdekken. Ieder mens heeft immers een ander facet van de waarheid in pacht. En samen vormen we een kleurrijk en boeiend geheel! Laat je verrassen, we kunnen veel van elkaar leren. Ben je ook zo nieuwsgierig?

* Verwacht niet dat je altijd leeg en open naar de ander kijkt. Dat lukt eigenlijk niemand! Je kunt immers niet niet-interpreteren… Maar als je dit weet kun je – in tweede instantie – opnieuw kijken. En luisteren. Ieders verhaal doet er toe. Net als het jouwe.