Wat wij van kikkers en impala’s kunnen leren

Zit jij lekker in je vel? Of heb je een knoop in je maag, een zware last op je schouders, moet je je rug recht houden, heb je iets op je lever? We gebruiken vaak verwijzingen naar ons lichaam als we een gevoel willen omschrijven. En dat is niet voor niets! De taal van het lichaam spreekt boekdelen over je hart, het vertelt van alles over hoe jij (over)leeft. Wat vertelt jouw lichaam? En wat leren kikkers en impala’s ons over ons keurslijf?

Laatst had onze kat weer eens een kikker. Meestal eet ze ze niet op, maar het speelt zo leuk. Kikkers kunnen immers rare sprongen maken! De kikkers die het overleven, hebben een goede strategie ingezet: ze blijven doodstil zitten (net als de bekende muizen ;-)). Poeslief geeft nog een paar tikken, maar de lol is er af en gaat elders haar vertier zoeken. Als het gevaar geweken is, herstelt de kikker zich en springt snel in de vijver.

Wij zijn soms net zo slim als kikkers. Dieren en mensen (van oudsher ook dieren!) beslissen in een split-second of ze vechten, vluchten of bevriezen. Deze kikker kiest duidelijk voor bevriezen, met het gewenste effect.

Je ‘bevriest’ vaker dan je denkt. Soms zijn er diepgaande redenen om je spontane impulsen te onderdrukken, zoals traumatische ervaringen. Vaak gaat het echter om normen en overtuigingen uit de omgeving waarin je bent opgegroeid: een man mag niet huilen, nooit laten weten dat je bang bent, je hoofd niet boven het maaiveld uitsteken. Dit alles op straffe van…. Ons verstand is uiterst waakzaam en zegt ons doodstil te blijven zitten.

Allerlei impulsen, van huilen, praten, bewegen tot vrijuit ademen, ga je automatisch inhouden. Je omgeving (of jijzelf!) merkt er niets of nauwelijks meer iets van. Maar ondertussen zit je lijf vol met stresshormonen, opgekropte emoties of onafgemaakte bewegingen. Om die ‘er onder’ te houden, zet je lichaam de oorspronkelijke impuls in feite vast. Op den duur ben je je er niet eens meer van bewust. Het nadeel is dat je je lichaam ook niet meer kunt ontspannen…..

Niet voor niets zeggen mensen vaak dat ze in een keurslijf zitten, of zich gevangen voelen. In feite bouw je een innerlijk harnas op, gevormd door aangespannen spieren en opgehoopte energie! Gevolg: moe, kramp, pijn, gevoelloosheid, stijf, op slot enz. Als dit lang genoeg duurt, kun je chronische klachten krijgen of wordt het zichtbaar in je houding of lijnen in je gezicht. Het kan zelfs leiden tot minder zichtbare verschijnselen zoals angst of depressie(-ve gevoelens).

Je lichaam beschermt, voorkomt, compenseert, (ver)draagt; wat een klus! Het is natuurlijk fantastisch dat ons lichaam zoveel voor ons doet en opvangt, als vanzelfsprekend. Het lichaam doet pas van zich spreken (via klachten) als de grenzen zijn bereikt, of (flink) overschreden. Dan wordt het echt tijd om te gaan luisteren!

Een impala wordt achtervolgd door een jachtluipaard, met een snelheid van 90-110 kilometer per uur. Ze was niet snel genoeg weg en wordt ingehaald. Op het moment van contact (of vlak daarvoor) valt de impala op de grond en lijkt dood. Als het luipaard haar nu naar een schuilplek sleept kan ze in een onbewaakt ogenblik er weer vandoor gaan. Eenmaal buiten gevaar, schudt het dier de sporen van onbeweeglijkheid van zich af, krijgt weer volledige controle over haar lichaam, en keert terug naar het gewone leven alsof er niets is gebeurd.*

Kom uit je keurslijf: wordt net als impala's

Wij kunnen veel van de dieren leren! Bovenstaand voorbeeld geeft in feite aan wat wij kunnen doen om uit ons eigen keurslijf te komen. Hieronder concrete tips om net zo slim te worden als impala’s:

1. Ga sporten, lekker dansen of een eind wandelen. Dat is de meest voor de hand liggende tip en vooral bruikbaar als je nog geen chronische klachten hebt. Zorg sowieso voor regelmatige afvoer van de overtollige energie, oftewel schudt de sporen van onbeweeglijkheid van je af! Door jezelf in beweging te brengen, op welke manier dan ook. Ook het gebruik van je adem of stem kan wonderen doen.

2. Herken de signalen. Als ik mensen begeleid, ‘luister’ ik ook naar de signalen van hun lichaam. Subtiele bewegingen die de ander zelf niet meer opmerkt, pijn die opeens ergens opvlamt, een achteloos gebaar dat ogenschijnlijk niets betekent. Concentreer je eens op die plek(ken) in je lichaam die om aandacht vragen (pijn, stijf, tintelen enz.) en vraag je af wat het je te zeggen heeft.

Enkele voorbeelden (ik vul nu in, dit is voor iedereen anders!): probeer je ergens grip op te houden (verkrampte handen of pijnlijke elleboog), houd je je kiezen op elkaar (kramp in je kaken, tandenknarsen, samengeknepen mond), kun je geen stappen zetten (knieën op slot)?

3. Schud je keurslijf af. Als je weet wat je ‘eronder houdt’ kun je gaan ontladen door alsnog die bepaalde emotie te uiten. Soms zie je overigens een beweging in afgezwakte vorm terug: je balt je vuisten, je knijpt je lippen op elkaar, je tikt ongedurig met je voet op de grond. Maak de beweging af, vergroot ‘m uit, herhaal het een paar keer. Zo gaat de spanning er al van af, of het geeft je informatie over de emotie die er aan ten grondslag ligt. En geef dat dan weer de ruimte. Als dat erg spannend aanvoelt, zoek dan (professionele) begeleiding. Je bent van harte welkom ;-)

Je lichaam is je beste partner, die precies kan vertellen hoe het met je (hart) is.
Het is het huis waarin je woont, de plek waar je je levendigheid optimaal kunt voelen maar ook volledig kunt onderdrukken. Hoe thuis ben jij in je lichaam?

* Geïnspireerd door ‘De tijger ontwaakt’, van Peter A. Levine